Abstrakt
Przedmiotem analizy uczyniono akty terroru wymierzone w artystów, dziennikarzy, działaczy i polityków naruszających islamską sferę sacrum dokonane przez członków ruchu dżihadystycznego, a także omówiono ich wpływ na wykształcenie się mechanizmów autocenzury, jeżeli chodzi o kwestie uznawane przez muzułmanów za obrazoburcze. Autor podejmuje próbę diagnozy współczesnego stanu społeczeństw Zachodu w kontekście ochrony wolności słowa, ekspresji artystycznej i pozostającego z nią w kolizji prawa szariatu. Istotnym elementem jest wykazanie jak działalność aktorów pozapaństwowych (tutaj organizacji dżihadystycznych) w rzeczywistości wpływa na ograniczenie debaty publicznej
Abstract
The subject of this analysis are terrorist attacks perpetrated by members of jihadist movement, against artists, journalists, activists and politicians who are violating Islamic sacrum. The influence on formation of self-censorship mechanisms, relating to the issues considered seditious by Muslims is discussed. Author diagnoses contemporary state of the Western societies in the context of protection of free speech and artistic expression versus colliding with them sharia law. The text documents the extent to which non-governmental bodies (here the jihadist organizations) effectively limit the openness of a public debate.
Powszechnie jako cenzurę uważa się cenzurę instytucjonalną dokonywaną przez instytucję prawnie odpowiedzialną w państwie za dokonywanie działań ograniczających wolność wypowiedzi, w celu kształtowania oficjalnego przekazu[1]. Ze względu na umiejscowienie czasowe cenzury (przed czy po zdarzeniu cenzurowanym) może mieć ona charakter prewencyjny, w sytuacji gdy określona instytucja zabrania publikacji lub dokonuje w niej korekt cenzorskich lub charakter represyjny gdy po zaistnieniu wyrazów artystycznych w przestrzeni publicznej następują określone sankcje wobec twórcy dzieła.[2] .W tym kontekście, autocenzura jest szczególną formą mieszaną obydwu powyższych, bo decyzja o ocenzurowaniu się przez twórcę następuje a priori, ale podjęta jest ze względu na spodziewane sankcje. Decyzja ta może wynikać z powodów konformistycznych, może chodzić też o ochronę dobra osób opisywanych, może być to też kwestia bezpieczeństwa twórcy. W państwach demokratycznych, w których nie istnieją instytucję cenzurujące, zagrożenie bezpieczeństwa twórcy, prowadzące do autocenzury, pochodzi raczej ze strony aktorów niepaństwowych[3], którzy nie mogąc posługiwać się instytucjami w celu narzucenia własnych ograniczeń wypowiedzi, posługują się groźbami i przemocą polityczną.
Zjawisko to ma coraz częściej miejsce we współczesnej Europie w związku z obawą przed byciem posądzonym o urażanie uczuć religijnych społeczności muzułmańskiej. Narastanie tego problemu zauważyła Rada Europy, która w 2006 roku po zamieszkach w sprawie karykatur Mahometa (o czym niżej), uchwaliła rezolucję 1510 podtrzymującą rolę wolności słowa. Delegaci jasno stwierdzili, że „wolność wypowiedzi chroniona artykułem 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie powinna być w dalszy sposób ograniczana, aby zadowolić rosnącą wrażliwość pewnych religijnych ugrupowań”.[4] Z tego jasno wynika, że problem ograniczenia wolności wypowiedzi przez ugrupowania religijne we współczesnej Europie jest istotny, a okoliczności podjęcia rezolucji wskazują także, że jego głównym źródłem są urażone uczucia religijne wyznawców islamu.
(…)
Artykuł ukazał się w ramach tomu nr 11 „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” wydanego w 2017 roku przez Uniwersytet Wrocławski pod redakcją prof. nadzw. UWr dr hab. Mirosława Sadowskiego
Pobierz pełny artykuł:
[1] T. Goban-Klas, Granice wolności mediów, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków 2000, s. 268.
[2] E. Widawska, Granice tolerancji dla wolności słowa na przestrzeni wieków, [w:] Tolerancja, t. 4, red. A. Rosół, M. Szczepański, Wydawnictwo WSP w Częstochowie 1997, s. 162.
[3] E. Nowińska, Wolność wypowiedzi prasowej, Wolters-Kluwer 2007, s. 43.
[4] Resolution 1510, PACE, 2006, http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=17457&lang=en, dostęp 27 czerwca 2017 r.
